લોકસાહિત્ય એટલે લોકજીવનનો સ્મૃતિ ગ્રંથ, આ સ્મૃતિગ્રંથના સીમાડા નિર્બદ્ધરીતે વિસ્તર્યા છે. વિદ્વાનો જેને લોકશાસ્ત્ર તરીકે ઓળખે છે એ લોકશાસ્ત્ર અજાયબીભરી અનેક પ્રકારની લોકકથાઓથી સમૃધ્ધ છે. આ બધી લોકકથાઓમાં ‘ઉત્પત્તિકથાઓ’ …
ગીરમાં વસતા માલધારીઓ પોતાની ભેંસોને સાંકળ વડે કોઈ દિવસ બાંધતા નથી. દોહતી વખતે કે રાત્રે કાંટાની વાડ્યવાળા વાલોડિયામાં છૂટી જ રાખે છે. જંગલના બહોળા ચરિયાણમાં ચરતી અને હિરણ્ય જેવી …
કમળ સરોવરથી શોભે છે, ચંદ્ર આકાશથી શોભે છે, મૂર્તિથી મંદિર શોભે છે, સંસ્કારથી સ્ત્રી શોભે છે, પરાક્રમથી પુરુષ શોભે છે, સાદગીથી સાધુ શોભે છે, એક વિભિષણથી આખી લંકા શોભી …
વૈશાખ મહિનામાં ગામડાંમાં વિવાડો ઉમટે. કાળજામાં કંઇક કોડભરેલા વર કન્યાના લગ્ન લેવાઈ જાય. પછી વિવાહિતનો ખોળો ન ભરાય ત્યારે સૂર્યપત્ની રાંદલને આરજુ કરતી ગાય છે : આ લીંપ્યું ને …
તબલા : ભારતીય સંગીતનું અભિન્ન અંગ ગણાયેલાં આ વાદ્યનો રસપ્રદ ઈતિહાસ છે. આમ તો વૈદિકકાળથી જ તબલા ભારતીય સંગીતનો હિસ્સો હોવાનું મનાય છે. વિવિધ પૌરાણિક કથાઓમાં તબલાના તાલે અપસરાઓ …
દિવાળીનું પાંચ દિવસનું પરબ રૂમઝૂમતું વહી જાય અને કારતકી અગિયારસના તુલસીવિવાહ રંગેચંગે ઉજવાઈ જાય તી કેડ્યે લોકજીવનમાં વિવાહ-વાજનની બઘડાટી બોલવા માંડે. લગ્નપ્રસંગે જાતિએ જાતિએ નોખનિરાળા રિવાજો જોવા મળે. આમાંનો …
લોકસમાજમાં માનવીની બોલી અને લખણ-અપલખણને વર્ણવતી એક કહેવત છે: બાર ગાઉએ બોલી બદલે, તરુવર બદલે શાખા, જાતે દા’ડે કેશ બદલે, લખણ ન બદલે લાખા. તમે પગપાળા કે ગાડામારગે બાર ગાઉનો પલ્લો …
પ્રેમી હૈયાંઓ માટેનું પ્રયાગરાજ બંગાળનું નાન્નુર ગામ ‘હું પ્રેમના સોહામણા સરોવરમાં સ્નાન કરીશ. કામણગારી આંખોમાં પ્રેમનું આંજણ આંજીશ. પ્રેમ જ મારો ધર્મ છે, પ્રેમ જ મારું કર્મ છે. હું …
કોયલડી ને કાગ વાને વરતારો નહીં; પણ જીભલડીએ જવાબ, સાચું સોરઠિયો ભણે. આ કાળા રંગનું ચકોર પક્ષી કાગ અર્થાત્ કાગડો આપણા લોકજીવનમા જૂના કાળથી જાણીતો છે. ભારતનું કોઈ પણ …
હરિણીનાં જેવા નેત્રવાળી અંગનાના અધરનો આસ્વાદ પામવાનું પ્રારબ્ધ પ્રાપ્ત કરનાર પુરુષના ભાગ્ય જેવો નભમાં પૂર્ણચંદ્રમા પ્રકાશી રહ્યો છે. તમાલવૃક્ષ પર પતંગિયાનો સમૂહ રંગસૃષ્ટિ રચે એમ દરબારગઢની દોઢી ચાકળા- ચંદરવે …
